Freelancer là gì? Từng bước trở thành Freelancer như thế nào?

Freelancer từ lâu đã là một “nghề” của biết bao nhiêu người, từ sinh viên, người già, người trẻ, người khuyết tật,… Vậy làm thế nào để bản thân trở thành một “người làm nghề tự do” chân chính, lành nghề và cũng phải “yêu” nghề? Hãy đọc bài viết từ chính tay của một freelancer có tiếng trong nghề.

Khái niệm về freelancer

Freelancer là gì — Chúng ta hiểu freelancer như thế nào?

Định nghĩa freelancer

Freelancer, một thuật ngữ nghe quen thuộc và ngày càng phổ biến trong thị trường lao động hiện đại. Đó là những cá nhân làm việc theo hình thức tự do, không bị gò bó bởi thời gian hay địa điểm làm việc. Một freelancer có thể làm việc từ quán cà phê, ở nhà hay thậm chí trong khi họ đang du lịch ở một nơi xa. Tự do ở đây không chỉ là tự do về nơi làm việc mà còn là tự do lựa chọn công việc và khách hàng.

Freelancing giống như một chiếc vé tàu không giới hạn, cho phép bạn di chuyển qua các dự án, công việc và khách hàng khác nhau, thậm chí là trên nhiều châu lục, nhiều múi giờ. Những người theo đuổi công việc này có thể nói rằng họ đang sống một cuộc sống “du mục kỹ thuật số”, việc của họ chỉ cần một chiếc laptop và kết nối internet.

Theo một báo cáo của Upwork, một trong những nền tảng lớn nhất dành cho freelancer, ngành nghề này đã thu hút hơn 56 triệu người tại Mỹ vào năm 2020 và xu hướng này đang lan rộng trên toàn cầu, bao gồm cả Việt Nam.

Đặc điểm của freelancer

Đặc điểm nổi bật nhất của freelancer là tự do và linh hoạt. Họ không bị ràng buộc bởi các quy định cứng nhắc của một công ty hay tổ chức cụ thể nào. Họ tự kiểm soát thời gian làm việc, chọn lựa dự án phù hợp với kỹ năng và lãi suất cá nhân. Điều này mang lại sự đa dạng trong công việc và khả năng phát triển bản thân một cách không giới hạn.

Một điểm đặc trưng khác của freelancer là sự tự chủ cao độ. Họ tự quản lý mọi mặt của công việc, từ tìm kiếm khách hàng, đàm phán giá cả, thực hiện dự án đến quản lý tài chính. Sự tự chủ này không chỉ đòi hỏi họ có kỹ năng chuyên môn mà còn phải có kỹ năng quản lý thời gian, kỹ năng giao tiếp và đàm phán tốt.

Bên cạnh đó, tính linh hoạt trong công việc giúp freelancer có thể thực hiện nhiều dự án cùng một lúc, tăng thêm thu nhập. Tuy nhiên, sự linh hoạt này cũng có thể tạo ra những áp lực nhất định, bởi không phải lúc nào họ cũng có thể đảm bảo rằng công việc sẽ ổn định và lâu dài. Theo một nghiên cứu của Independent Work, 60% freelancer cho biết họ cảm thấy áp lực về tài chính do thu nhập không đều đặn.

Freelancer cũng thường là những người có tinh thần học hỏi không ngừng. Trong môi trường công việc thay đổi nhanh chóng và đầy cạnh tranh như hiện nay, họ phải luôn cập nhật kiến thức mới, hoàn thiện kỹ năng cũ và học thêm các kỹ năng mới để duy trì năng lực cạnh tranh.

Công việc freelancer

Các loại hình freelancer phổ biến

Các công việc freelancer phổ biến tại Việt Nam bao gồm viết bài, thiết kế đồ họa, lập trình phần mềm, dịch thuật, marketing, quản lý mạng xã hội, nhập dữ liệu, sản xuất video, nhiều lĩnh vực khác.

Viết bài (Content Writer, Blogger): Viết nội dung cho website, blog, bài PR, nội dung quảng cáo, hoặc thậm chí là sáng tác sách. Các blogger nổi tiếng có thể kiếm tiền thông qua quảng cáo, hợp tác thương hiệu và bán sản phẩm.
Thiết kế đồ họa (Graphic Designer): Thiết kế logo, banner, infographic, UI/UX cho các ứng dụng di động hoặc website. Một designer tài năng có thể biến ý tưởng thành hình ảnh sống động, giúp doanh nghiệp truyền tải thông điệp của họ một cách hiệu quả.
Lập trình (Programmer, Developer): Phát triển ứng dụng di động, website, phần mềm. Lập trình viên có kỹ năng cao luôn nhận được sự săn đón từ các công ty công nghệ lớn và nhỏ.
Dịch thuật (Translator): Dịch tài liệu, sách, hoặc video từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác. Sự thành công của dịch giả không chỉ là sự thống nhất về ngữ nghĩa, mà còn phải hiểu rõ văn hóa của cả hai ngôn ngữ để chuyển tải đúng tinh thần của nội dung.
Marketing (Digital Marketer): Chạy quảng cáo, tối ưu hóa SEO, quản lý kênh mạng xã hội, PR. Marketer freelancer cần hiểu rõ khách hàng mục tiêu và biết cách sử dụng các công cụ số để tăng hiệu quả tiếp cận.

Ưu điểm và nhược điểm của việc làm freelancer

Ưu điểm:

Tự do về thời gian và không gian: Freelancer không bị ràng buộc bởi giờ giấc cố định hay địa điểm làm việc, giúp họ có thể cân bằng tốt hơn giữa công việc và cuộc sống cá nhân.
Đa dạng hóa công việc: Làm việc với nhiều khách hàng và dự án giúp freelancer tránh được cảm giác nhàm chán, khám phá thêm nhiều kiến thức và kỹ năng mới.
Kiểm soát được thu nhập: Freelancer có thể tự định giá dịch vụ của mình, làm thêm nhiều dự án để gia tăng thu nhập. Điều này đặc biệt hấp dẫn khi bạn đã có một lượng khách hàng ổn định và uy tín.

Nhược điểm:

Không có lợi ích như nhân viên chính thức: Freelancer không được hưởng các quyền lợi như bảo hiểm y tế, hưu trí hay các chế độ khác mà thường có cho nhân viên toàn thời gian.
Thu nhập không ổn định: Đối mặt với sự bất ổn định về công việc và thu nhập, freelancer có thể trải qua những giai đoạn kiếm được rất ít dự án hoặc không có dự án nào.
Áp lực lớn: Freelancer phải tự quản lý toàn bộ công việc từ kế toán, hóa đơn đến tìm kiếm khách hàng mới. Sự tự chủ đòi hỏi họ phải có kỷ luật và khả năng quản lý cao.
Khó cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân: Làm việc tại nhà có thể gây stress và ảnh hưởng đến sự cân bằng này, đặc biệt khi freelancer dễ bị cuốn hút vào công việc mà quên mất việc thư giãn và nghỉ ngơi.

Cách làm freelancer

Xây dựng hồ sơ freelancer

Để thành công trong công việc freelancer, việc xây dựng một hồ sơ chuyên nghiệp là cực kỳ quan trọng. Hồ sơ của bạn chính là bộ mặt mà khách hàng sẽ nhìn thấy đầu tiên, nó sẽ quyết định xem họ có muốn làm việc với bạn hay không.

Tạo hồ sơ chuyên nghiệp: Bao gồm ảnh đại diện rõ nét, chức danh súc tích và rõ ràng, tóm tắt bản thân nêu bật kỹ năng và thành tích. Một bức ảnh đại diện chuyên nghiệp giúp khách hàng có ấn tượng tốt ngay từ đầu.
Thông tin học vấn và kinh nghiệm làm việc: Liệt kê đầy đủ và chi tiết, kèm theo các dự án bạn đã thực hiện trước đây. Sự cụ thể sẽ giúp khách hàng đánh giá năng lực của bạn một cách chính xác hơn.
Ghi rõ các kỹ năng chuyên môn: Xếp hạng theo thứ tự quan trọng. Khách hàng thường tìm kiếm những kỹ năng cụ thể, do đó việc sắp xếp này sẽ giúp họ nhanh chóng nhận ra bạn có phù hợp với nhu cầu của họ hay không.
Thư đánh giá năng lực: Xin thư đánh giá từ những người đã từng hợp tác với bạn. Những lời đánh giá này như là biểu tượng của sự tin cậy, giúp bạn dễ dàng ghi điểm trong mắt khách hàng tiềm năng.
Tham gia các nền tảng tuyển dụng freelancer: Các nền tảng nổi tiếng như Vlance.vn, freelancerViet, Beelancer Việt Nam cung cấp kho công việc phong phú và giúp bạn dễ dàng tiếp cận với các doanh nghiệp đang tìm kiếm freelancer.
Chủ động cập nhật và hoàn thiện hồ sơ: Phản hồi nhanh chóng và tương tác với nhà tuyển dụng để xây dựng uy tín. Việc duy trì hồ sơ luôn mới mẻ và hấp dẫn là cách giúp bạn nổi bật giữa hàng trăm ứng viên khác.

Tìm kiếm khách hàng

Tìm kiếm khách hàng là một kỹ năng quan trọng mà bất kỳ freelancer nào cũng cần phải nắm vững. Như một thợ săn tài ba, bạn cần biết nơi tiềm ẩn của con mồi và cách tiếp cận họ một cách hiệu quả.

Nền tảng freelance: Các website như Upwork, Freelancer.com, Fiverr đã tạo ra môi trường toàn cầu và giúp kết nối freelancer với khách hàng từ khắp nơi trên thế giới. Mỗi nền tảng có những ưu thế riêng, do đó, hãy chọn những trang phù hợp với lĩnh vực và kỹ năng của bạn.
Mạng xã hội: LinkedIn, Facebook, Twitter không chỉ là nơi kết nối bạn bè mà còn là kho tài nguyên khách hàng. Đặc biệt, LinkedIn tập trung vào mảng công việc chuyên nghiệp và là cầu nối hiệu quả tới các doanh nghiệp, nhà tuyển dụng.
Website cá nhân: Tạo một trang web giới thiệu dịch vụ và portfolio của bạn. Đây giống như là một cửa hàng mở 24/7, nơi khách hàng có thể truy cập, tìm hiểu và liên hệ với bạn bất kể thời gian nào.
Tham gia diễn đàn và hội nhóm: Diễn đàn, các group trên Facebook chuyên về lĩnh vực bạn quan tâm là nơi tuyệt vời để tìm hiểu thị trường và kết nối khách hàng. Ở đây, bạn có thể trao đổi kinh nghiệm, chia sẻ kết quả công việc và từ đó, thu hút sự quan tâm từ khách hàng tiềm năng.
Networking: Tham dự các hội thảo, sự kiện, gặp gỡ giúp bạn mở rộng mạng lưới và tạo ra cơ hội hợp tác mới. Không chỉ là cơ hội để kiếm tiền, mà còn là nơi để học hỏi, kết nối và phát triển bản thân.

Quản lý dự án và thời gian

Freelancer không chỉ cần kỹ năng chuyên môn mà còn phải có khả năng quản lý thời gian và dự án một cách hiệu quả. Quản lý thời gian giống như là việc điều khiển một đoàn tàu, bạn cần phải biết khi nào tăng tốc và khi nào thì nên giảm tốc độ để đảm bảo chuyến đi an toàn và đúng theo dự tính.

Phân chia công việc: Hãy phân chia công việc lớn thành các nhiệm vụ nhỏ hơn và lên kế hoạch thực hiện. Điều này giống như xây dựng một bức tranh ghép, mỗi phần nhỏ sẽ khi được hoàn thành sẽ dần dà tạo ra toàn bộ bức tranh hoàn chỉnh.
Lập lịch trình làm việc: Duy trì lịch làm việc đều đặn và rõ ràng giúp bạn không bị chậm trễ. Sử dụng công cụ quản lý thời gian như Google Calendar, Trello, Asana để theo dõi dự án.
Tránh trì hoãn: Chống lại sự trì hoãn bằng cách làm ngay các nhiệm vụ quan trọng. “Chim chóc bắt sâu sớm bắt được nhiều sâu”, không để công việc dồn vào phút chót sẽ giúp bạn tránh khỏi áp lực không cần thiết.
Thư giãn và biết nói không: Duy trì thời gian nghỉ ngơi và không ngần ngại từ chối những dự án không phù hợp hoặc quá tải. Sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân là yếu tố quyết định đến sức khỏe tổng thể và năng suất làm việc lâu dài.

Tiếp thị và quảng bá dịch vụ

Trong một thị trường có đầy rẫy sự cạnh tranh, việc tiếp thị và quảng bá dịch vụ của bạn sẽ giúp bạn đứng vững và phát triển. Một chiến lược tiếp thị hiệu quả sẽ là chìa khóa để bạn không chỉ duy trì mà còn mở rộng tệp khách hàng của mình.

Xây dựng thương hiệu cá nhân: Tạo dựng hình ảnh chuyên nghiệp và nhất quán trên tất cả các nền tảng mạng xã hội và website của riêng bạn. Thương hiệu cá nhân giúp bạn tạo dấu ấn và khiến khách hàng dễ dàng nhớ tới.
Nội dung chia sẻ hữu ích: Đăng tải các bài viết, video, bài học kinh nghiệm lên blog cá nhân, mạng xã hội, giúp bạn xây dựng vị thế chuyên gia trong lĩnh vực của mình.
Cộng đồng online: Tham gia và hoạt động tích cực trong các group, diễn đàn liên quan tới lĩnh vực của mình. Sự hiện diện tích cực của bạn sẽ giúp khách hàng nhìn nhận bạn như một người am hiểu và tận tâm.
Đánh giá từ khách hàng: Xin feedback từ khách hàng sau mỗi dự án hoàn thành và đăng tải chúng lên hồ sơ của bạn. Những đánh giá này không chỉ là minh chứng cho năng lực mà còn tạo nên uy tín và sự tin cậy cho bạn.

Thu nhập và tài chính

Quản lý tài chính là yếu tố quyết định sự thành công lâu dài của một freelancer. Như một người thợ làm vườn tài ba, bạn cần biết cách trồng, chăm sóc và thu hoạch các “khoản thu nhập” của mình một cách khôn khéo và hiệu quả.

Thu nhập: Thu nhập của freelancer dao động rất lớn, từ vài triệu đến vài chục triệu đồng mỗi tháng tùy thuộc vào kỹ năng, lĩnh vực hoạt động, thị trường khách hàng. Một số freelancer làm việc cho khách hàng nước ngoài có thể kiếm được thu nhập cao hơn nhiều lần so với làm việc trong nước. Chẳng hạn, một lập trình viên freelancer có thể kiếm từ 30 đến 50 triệu đồng/tháng nếu làm việc với khách hàng quốc tế.
Quản lý tài chính: Freelancer cần lập kế hoạch chi tiêu cẩn thận, duy trì quỹ dự trữ cho những thời điểm ít việc. Sử dụng các ứng dụng quản lý tài chính cá nhân như Money Lover, Spendee để theo dõi thu chi và lập kế hoạch tài chính.
Định giá dịch vụ: Định giá phù hợp với kỹ năng và giá trị bạn mang lại cho khách hàng. Đừng ngần ngại đề xuất mức giá cao hơn khi bạn đã có uy tín và kinh nghiệm thực tế. Cách định giá công việc cũng là một nghệ thuật cần được tinh chỉnh theo từng giai đoạn.
Lập hợp đồng: Luôn có hợp đồng rõ ràng với khách hàng để đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ của cả hai bên. Điều này không chỉ bảo vệ bạn trước các rủi ro pháp lý mà còn giúp bạn thể hiện tính chuyên nghiệp trong công việc.
Tích lũy và đầu tư: Sau khi đã có thu nhập ổn định, hãy nghĩ đến việc đầu tư và tích lũy cho tương lai. Bạn có thể đầu tư vào các quỹ mở, chứng khoán, hoặc tham gia khóa học nâng cao kỹ năng để mở rộng phạm vi công việc.

Kết luận

Freelancing, với sự tự do và linh hoạt, đã và đang trở thành một xu hướng làm việc hấp dẫn không chỉ ở Việt Nam mà còn trên toàn thế giới. Tuy nhiên, để thành công trong lĩnh vực này, bạn cần không chỉ có kỹ năng chuyên môn mà còn phải có khả năng tự quản lý, tiếp thị và quản lý tài chính.

Như một người chèo thuyền, bạn cần xác định rõ hướng đi, nắm vững các kỹ năng chèo lái và luôn sẵn sàng đương đầu với những thử thách để đến được bờ bến mong muốn. Nếu bạn làm được điều đó, freelancing sẽ mở ra cho bạn một cánh cửa lớn với vô vàn cơ hội và sự thăng hoa trong công việc và cuộc sống.